Çölyak Hastalığında Kritik Uyarılar ve Glutensiz Beslenmenin Önemi

Son yıllarda çölyak hastalığı, dünya genelinde sağlık gündeminde daha çok yer almaya başladı. Vücudun gluten proteinine karşı gösterdiği alerjik reaksiyon sonucu ince bağırsakta hasar oluşmasıyla kendini gösteren bu hastalık, 100 kişiden 1’ini etkiliyor. Memorial Ankara Hastanesi Gastroenteroloji Bölümü’nden Prof. Dr. Benan Kasapoğlu, çölyak hastalığının tanı süreçlerinden tedavi yöntemlerine kadar merak edilenleri anlattı.

Çölyak Hastalığı Nedir ve Nasıl Ortaya Çıkar?

Çölyak hastalığı, buğday, arpa, çavdar ve irmik gibi gluten içeren tahılların tüketilmesinden sonra bağışıklık sisteminin ince bağırsakta anormal reaksiyon göstermesiyle ortaya çıkan bir otoimmün rahatsızlıktır. Prof. Dr. Kasapoğlu, hastalığın bağışıklık yanıtının ince bağırsak hücrelerini tahrip ederek emilim bozukluğuna yol açtığını ifade etti.

Bu rahatsızlık sadece gluten içeren gıdalarla sınırlı kalmıyor; bazı ilaçlarda, vitamin takviyelerinde ve bitki çaylarında da gluten katkı maddesi bulunabiliyor. Bu nedenle, çölyak hastalarının bu ürünlere karşı da dikkatli olması gerekiyor.

Çocuklarda daha ağır seyredebilen çölyak, özellikle büyüme ve gelişme geriliğine yol açabiliyor. Mide bulantısı, kusma, kronik ishal, gaz, kısa boy ve kilo kaybı gibi belirtiler çocuklarda sıkça görülürken, yetişkinlerde ise farklı belirtiler ön planda olabiliyor.

Yetişkinlerde Ciddiye Alınması Gereken Belirtiler

Çölyak hastalığının erken teşhisi, hastalığın yönetimi açısından büyük önem taşıyor. Memorial Ankara Hastanesi’nden Prof. Dr. Benan Kasapoğlu, özellikle yetişkinlerde göz ardı edilmemesi gereken 6 temel belirtinin olduğunu vurguladı:

İshal
Kilo kaybı
Mide bulantısı ve kusma
Karın ağrısı
Gaz ve karında şişkinlik
Yorgunluk ve halsizlik

Bunların yanı sıra, hastalarda nadiren de olsa şu belirtiler de ortaya çıkabiliyor:

Sebebi bilinmeyen demir eksikliği anemisi
Osteoporoz (kemik erimesi)
Ciltte kaşıntı ve döküntü
Ağız içi yaralar
Baş ağrısı ve baş dönmesi
Karaciğer fonksiyon testlerinde yükselme

Bu tür bulguların varlığında mutlaka bir gastroenteroloji uzmanına başvurulması gerekiyor.

Tanı Süreci ve Glutensiz Beslenme Tedavinin Temelidir

Çölyak hastalığı tanısı, gluten içeren besinlerin tüketimi sırasında yapılması gereken bir süreçtir. Prof. Dr. Kasapoğlu, gluten diyetine erken başlayan hastalarda tarama testlerinin yanıltıcı sonuçlar verebileceğini belirterek, “Gluten tüketimine devam edilmeli; aksi halde tanı konulması mümkün olmayabilir” dedi.

Tanı için öncelikle kan testleri uygulanır. Kan tetkiklerinde hastalıkla ilgili belirteçler saptanırsa, ince bağırsaktan endoskopi ile biyopsi alınarak kesin tanı konulur. Ayrıca genetik yatkınlığı ortaya koyan testler de tanı sürecinde yardımcıdır.

Çölyak hastalığı, otoimmün bir rahatsızlık olduğundan, otoimmün tiroid hastalıkları, tip 1 diyabet ve bazı dermatolojik hastalıklarla beraber görülebiliyor. Bu nedenle hastaların kapsamlı değerlendirilmesi gerekiyor.

Glutensiz beslenme, çölyak hastalığında tedavinin temelini oluşturuyor. Prof. Dr. Kasapoğlu, glutensiz diyetin mutlaka sıkı ve özenli şekilde uygulanması gerektiğini, aksi takdirde hastalıkla ilişkili ince bağırsakta lenfoma ve gastrointestinal kanser riski gibi ciddi komplikasyonların gelişebileceğini söyledi.

🥪 Çölyak Hastalığı (Dermatitis Herpetiformis) Nedir?