www.e-haber.net’in haberine göre, CHP Genel Başkanı Özgür Özel hakkında yeni bir fezleke daha hazırlandı. Dokunulmazlığın kaldırılması talebiyle hazırlanan dosya, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığı‘na sunuldu. Aynı süreçte, İYİ Parti Grup Başkanvekili Turhan Çömez ve CHP İstanbul Milletvekili Turan Taşkın Özer hakkında da dokunulmazlık dosyalarının Meclis’e ulaştığı bildirildi.
Peki bir milletvekilinin yasama dokunulmazlığı nasıl kaldırılıyor? Süreç hangi aşamalardan geçiyor, nasıl işliyor ve milletvekilinin görevine etkisi ne oluyor?
Hazırlık Komisyonundan Genel Kurula Uzanan Süreç
Milletvekili dokunulmazlığının kaldırılması, oldukça detaylı ve kurumsallaşmış bir prosedürle yürütülüyor. Bu süreç, Anayasa’nın 83. maddesi ve TBMM İçtüzüğü uyarınca işliyor.
İlk adım olarak, TBMM Başkanlığına sunulan fezlekeler Anayasa ve Adalet Komisyonu üyelerinden kurulu Karma Komisyona havale ediliyor. Ardından komisyon başkanı, fezlekeyi değerlendirmek üzere her siyasi partinin önerdiği üyeler arasından ad çekme yoluyla 5 kişilik Hazırlık Komisyonu oluşturuyor.
Bu komisyon, en geç 1 ay içinde toplanarak dosyayı inceliyor. Gerekirse milletvekilini dinliyor; ancak tanık dinleme yetkisi bulunmuyor. Komisyon, görüşmelerin ardından ya dokunulmazlığın kaldırılması ya da kovuşturmanın milletvekilliği süresinin sonuna ertelenmesi yönünde karar alıyor.
Karma Komisyon ve Genel Kurul Aşaması
Hazırlık Komisyonunun hazırladığı rapor, Karma Komisyona ulaştırılıyor. Karma Komisyon da 1 ay içinde bu raporu değerlendirerek karara bağlıyor. Komisyonun alacağı kararlar:
Yasama dokunulmazlığının kaldırılması
Kovuşturmanın dönem sonuna ertelenmesi
şeklinde olabiliyor.
Eğer kovuşturmanın ertelenmesi yönünde karar alınırsa, bu karar TBMM Genel Kurulu’nda okunarak bilgiye sunuluyor. Bu rapora 10 gün içinde herhangi bir milletvekili itiraz etmezse karar kesinleşiyor. İtiraz gelirse rapor, doğrudan Genel Kurul gündemine alınıyor.
www.ankarahaberler.com adresinde yer alan haberlere göre, bu tür fezleke süreçlerinde itiraz mekanizması da sıklıkla kullanılmakta.
Genel Kurulda Oylama ve Sonrası
Karma Komisyonun yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına ilişkin raporu ise doğrudan TBMM Genel Kurulu gündemine giriyor. Genel Kurulda söz konusu rapor okunarak milletvekillerine dağıtılıyor. Oylama öncesinde genellikle biri lehte, biri aleyhte olmak üzere iki milletvekili söz alarak rapor üzerine konuşma yapıyor.
Fezlekeye konu olan milletvekili isterse Hazırlık Komisyonunda, Karma Komisyonda ya da Genel Kurulda bizzat savunma yapabiliyor. Ayrıca bu hakkını başka bir milletvekili arkadaşına da devredebiliyor.
Genel Kurulda yapılan oylama açık oylama şeklinde gerçekleşiyor. Kararın alınabilmesi için en az 151 milletvekilinin kabul oyu kullanması gerekiyor. Oylama her milletvekili ve her fezleke için ayrı ayrı yapılıyor.
Örneğin bir milletvekili hakkında iki ayrı fezleke varsa, her biri tek tek oylanıyor. Dokunulmazlık yalnızca o fezlekelerden biri için kaldırılmışsa, milletvekili sadece o dosya kapsamında yargılanabiliyor.
Yargı Süreci ve Milletvekilliği Statüsü
Genel Kurul tarafından dokunulmazlığın kaldırılması kararı alındıktan sonra, ilgili dosya Cumhurbaşkanlığı aracılığıyla Adalet Bakanlığı’na gönderiliyor. Bakanlık da fezleke kapsamında soruşturma yapılması için dosyayı ilgili savcılığa iletiyor.
Savcılık ise, dosyanın içeriğine göre ya:
Tutuklanma istemiyle mahkemeye sevk ediyor,
Ya da tutuksuz yargılama başlatıyor.
Ancak burada dikkat çeken önemli bir nokta var: Dokunulmazlığın kaldırılması, milletvekilliğinin sona erdiği anlamına gelmiyor. Yani ilgili milletvekili:
Maaşını almaya devam ediyor,
Meclis çalışmalarına katılabiliyor,
Sosyal haklarını kullanabiliyor.
Tutuklanmamışsa Meclis Genel Kurulu’na girip yasa tekliflerine katılabiliyor, komisyonlarda görev alabiliyor.
Cezanın Kesinleşmesi Durumu ve AYM Süreci
Eğer fezlekeye konu olan suç yargılama süreci sonucunda cezaya bağlanır ve bu ceza kesinleşirse, karar TBMM Genel Kurulu’nda okunuyor. İşte bu durumda milletvekilliği resmen düşüyor.
Bunun dışında, TBMM Genel Kurulu’nun dokunulmazlık kaldırma veya milletvekilliğini düşürme kararına karşı, ilgili milletvekili veya bir başka milletvekili, 7 gün içinde Anayasa Mahkemesi’ne başvuru yapabiliyor. AYM ise bu başvuruyu 15 gün içinde kesin olarak karara bağlıyor.
Sonuç: Siyasi ve Hukuki Dengede İnce Çizgi
Son yıllarda sık sık gündeme gelen fezlekeler, hem siyasi hem de hukuki boyutlarıyla kamuoyunun dikkatini çekiyor. Özellikle ana muhalefet lideri gibi önemli pozisyonlarda görev yapan isimler hakkında hazırlanan fezlekeler, TBMM’nin denetim fonksiyonunu ve yargı bağımsızlığı konularını da yeniden gündeme taşıyor.
Yeni sezonda Meclis’in nasıl bir tutum takınacağı, dokunulmazlık kaldırma dosyalarının nasıl ele alınacağı ve hangi fezlekelerin yargıya taşınacağı, Türk siyasetinin en önemli başlıklarından biri olmaya devam edecek.
Detaylı gelişmeleri ve süreçte yaşanacak tüm gelişmeleri www.ankarahaberler.com üzerinden takip edebilirsiniz.
