Anayasa Mahkemesi, kamu personel rejimini yakından ilgilendiren önemli bir karara imza attı. Devlet Memurları Kanunu‘nun aday memurların görevine son verilmesine ilişkin 56. maddesinde yer alan “hal ve hareketlerinde memuriyetle bağdaşmayacak durumları” ifadesi Anayasa’ya aykırı bulundu. Mahkeme, bu düzenlemenin belirsiz ve öngörülemez olduğu gerekçesiyle iptaline karar verdi.
Karar, 9 ay sonra yürürlüğe girecek. Bu süreçte kanun koyucunun gerekli yasal düzenlemeleri hayata geçirmesi bekleniyor.
Gerekçe: “Keyfiliğe Açık, Belirsiz ve Hukuki Güvenceden Yoksun”
Ankara Bölge İdare Mahkemesi 3. İdari Dava Dairesi, söz konusu maddenin içeriğinde hangi davranışların memuriyetle bağdaşmadığına ilişkin açık bir tanım yapılmadığını belirterek, konuyu Anayasa Mahkemesi’ne taşıdı. Yapılan başvuruda, bu ifadenin subjektif değerlendirmelere açık olduğu ve kamu görevlileri üzerinde keyfi işlem riskini artırdığı vurgulandı.
Başvuruyu değerlendiren Anayasa Mahkemesi, 56. maddenin iptali yönünde karar aldı. Kararda şu ifadelere yer verildi:
“İtiraz konusu kuralda memuriyetle bağdaşmayan davranışların sınırları belirsizdir ve keyfi uygulamalara yol açabilecek niteliktedir. Disiplin suçu sayılan hâllerin kapsamı ve niteliği açık bir şekilde tanımlanmamıştır. Bu durum, bireylerin hangi davranışlarının ne gibi sonuçlar doğuracağını önceden bilmesini imkânsız hale getirmektedir.”
657 Sayılı Kanunun 56. Maddesi Neyi Kapsıyordu?
657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 56. maddesi, kamu görevine ilk kez atanan aday memurların çeşitli nedenlerle göreve uygun görülmemesi durumunda memuriyetle ilişiklerinin kesilmesini düzenliyordu. Maddenin içeriğinde yer alan ve şimdi iptal edilen “hal ve hareketlerinde memuriyetle bağdaşmayacak durumları” ifadesi, disiplin uygulamaları ve göreve son verme kararlarında sıkça başvurulan bir gerekçe olarak öne çıkıyordu.
Ancak uzmanlara göre, bu ifadenin hukuki yorum açısından oldukça muğlak olması, memur güvencesi açısından ciddi sorunlar yaratıyordu. Kararın ardından bu maddenin hangi sınırlar çerçevesinde yeniden düzenleneceği merakla bekleniyor.
www.ankarahaberler.com: “İdareye Geniş Takdir Yetkisi Veriliyordu”
**www.ankarahaberler.com**’un edindiği bilgiye göre, iptal edilen düzenleme kamu yönetimine geniş bir takdir yetkisi sunuyordu. Bu durum, kimi zaman kişisel değerlendirmelere dayalı işlemlerle aday memurların kariyerlerinin başında görevden uzaklaştırılmalarına neden olabiliyordu.
Uzman hukukçular, özellikle kamu hizmetine yeni başlayan memurların, hangi davranışlarının “memuriyetle bağdaşmayacak” kabul edileceği konusunda bilgi sahibi olamadan görev yaptığını ve bu durumun hukuki öngörülebilirlik ilkesine aykırı olduğunu belirtiyor.
9 Aylık Süreçte Ne Olacak?
Anayasa Mahkemesi, iptal kararının 9 ay sonra yürürlüğe girmesine hükmetti. Bu süre, kanun koyucuya yeni düzenlemeleri yapması için tanındı. Yani 2025 yılı ilk çeyreğinde, mevcut maddenin yerine geçecek daha açık ve net ifadelerin yasalaşması bekleniyor.
Hukukçular, bu süreçte yapılacak düzenlemenin hukuki güvence, öngörülebilirlik, belirlilik ve adalet ilkelerine uygun olması gerektiğini vurguluyor.
Aday Memurlar İçin Ne Değişecek?
Yeni düzenleme yürürlüğe girene kadar aday memurlara ilişkin işlemler mevcut haliyle devam edecek. Ancak yürürlüğe girdikten sonra keyfiliğe açık disiplin uygulamalarına karşı daha güvenli bir çerçeve oluşturulması bekleniyor.
Aday memurlar artık sadece “görevi gereği açıkça suç teşkil eden” davranışlar nedeniyle değil; açıkça tanımlanmış objektif kriterler çerçevesinde değerlendirilecek.
Hukukçular Ne Diyor?
İdare hukuku uzmanı Prof. Dr. Halit Tümay, kararın memur güvencesi açısından önemli bir dönüm noktası olduğunu vurgulayarak şunları kaydetti:
“Anayasa Mahkemesi yerinde bir karar verdi. Belirsiz kavramlar, kamu güvencesini zedeleyen en önemli problemlerden biridir. Bundan sonraki adımda, yasama organının memuriyetle bağdaşmayan davranışları açık, net ve sınırlı şekilde tanımlaması gerekir.”
Siyasi Yorumlar ve Sendikal Tepkiler
Bazı milletvekilleri, AYM’nin kararını memurlar açısından hak arama yollarının güçlendirilmesi olarak değerlendirdi. Memur sendikaları ise bu kararın uzun süredir dile getirdikleri hukuki boşluklara işaret ettiğini savundu.
Kamu Emekçileri Sendikası Konfederasyonu (KESK) tarafından yapılan açıklamada, “Bu iptal kararı memuriyet güvencesine olumlu katkı sağlayacaktır. Keyfi uygulamalara zemin hazırlayan ifadelerin tamamen kaldırılmasını istiyoruz” denildi.
Karar Emsal Niteliği Taşıyabilir
Anayasa Mahkemesi’nin verdiği bu iptal kararı, benzer ifadelerin yer aldığı diğer disiplin hükümleri açısından da emsal teşkil edebilir. Özellikle kamu görevine giriş sürecinde aday memurların statüsüne ilişkin benzer belirsizliklerin Anayasa’ya aykırı bulunabileceği değerlendiriliyor.
Vatandaş Yorumları: “Adalet Yerini Buldu”
Kararın ardından sosyal medya ve hukuk platformlarında çok sayıda yorum yapıldı. Aday memurlar başta olmak üzere birçok vatandaş, “Adalet yerini buldu”, “Keyfiliğe son” gibi ifadelerle karara destek verdi. Bazı kullanıcılar ise kamu görevine alınacak kişilerin zaten ciddi güvenlik ve etik incelemelerden geçtiğini, bu tür soyut ifadelerle görevden uzaklaştırılmalarının adaletle bağdaşmadığını vurguladı.
